II. Meşrutiyet Devrinde Ordu ve Siyaset

Osmanlılar’da Siyasî Yönetim ve Ordu İlişkileri

16. Asrın ortalarında bir dünya devleti büyüklüğüne erişmiş olan Osmanlı Devleti, çağının gereklerine cevap verebilen, iyi düzenlenmiş bir orduya sahipti. Genişleyen sınırlar gerçeğine göre biçimlendirilmiş yönetim mekanizması içinde ordu, fonksiyonuna uygun ve ağırlıklı bir yer tutuyordu. I. Murat zamanında Acemi Ocağı’nın kurulmasıyla teşkilâtlanan ordu, fütuhat devrinde hacim itibariyle artmış, yeni ihtiyaçlara göre düzenlenmişti. 15. Asırda organizasyon itibariyle nen olgun biçimine kavuşan Osmanlı ordusu, maaşlı kapıkulu askerlei, eyalet askerlei şeklinde tertip edilerek  etkili bir silah gücü haline gelmmiş bulunuyordu. Barış zamanlarındadevlet merkezinde üstlenen kapıkulu askerleri, ordu içinde yönetime müdahil olabilecek bir zümre teşkil ediyordu. Eyalet askerleri ise savaş zamanındamuhtelif eyaletlerden derlendiği için, merkezi yönetim üzerinde kapıkulları kadar etkili olmak imkanuından uzaktı.

Osmanlı Devleti, Osmanlı Hanedanı tarafından yönetilmiştir. Hanedan içinde, kimin saltana geçeçeği, II. Mehmed devrine kadar bir tertbe tâbi olmaksızın, devlet işlerinde mühim rolleri olan Ahi’lerle, devlet adamlarının ellerinde idi ve devlet reisliğine hanedan içinde muktedir ve liyakatli olanın getirilmesi, teamül olarak kabul edilmişti. İlk defa II. Mehmed (Fatih) devrinde bir kararnâme ile, “her kimse evlâdımdan saltanat müyesser ola, karındaşların nizam-ı âlem için katletmek münâsiptir” hükmü getirilerek Fetret devrinde yaşanmış olan hanedan kavgalarının önlenmesi hedef alınmıştı. Saltanatın aile içinde en büyük evlâda verilmesi ise, I. Ahmed zamanında başlayarak devam etmişti.

Oğuz geleneğinden başlayarak, memleketin, hükümdar hanedanının müşterek malı addedilmesi, devletin en yetkili yöneticisi padişahı, hanedan dışındaki iktidar heveslileri için bir hedef olmaktan çıkarıyordu. Ancak, iktidar kavgası bu defa hanedan içinde cereyan ediyor ve çok defa trajik bir şekilde sonuçlanıyordu. Hanedan içindeki hesaplaşmalar, tabiîdir ki hanedan dışındaki güç odaklarıyla kurulan ittifaklarla desteklenmekteydi. Devlet merkezinde bu açıdan etkili olabilecek iki güçten ilkini ‘ilmiye’ sınıfı, diğerini ise dar anlamda Yeniçeri Ocağı’nın oluşturduğu ordu meydana getirir.

Türkiye'de Teyyarecilik*

1326 (1910) senesinde Trakya'da ve Karıştıran 

... .. Mevkii'nde yapılan bir manevrada tümenlerden birisinin mahirane bir tarzda gündüzleri iyi saklanması ve –gece yürüyüşü yaparak- mukabil tarafı gafil avlaması neticesinde galip sayılmıştır. Bu manevra nihayetinde yapılan tenkitlerde bu tümenin harekâtı methedilmekle beraber Avrupa ordularında yapılan manevralarda son terakkiyata imtisalen istimal edilmeye başlanılan teyyareler bu manevrada mevcut olsa idi bu tümen –bilhassa gündüzleri- belki tam manasıylakendisni saklayamayacak  ve mukabil tarafı kötü vaziyete düşüremeyecekti! Teyyarenin lüzumuna ve Türk Ordusu’na da teyyare kabul edilmesine karar verilmiştir.

            O zaman tayyare satın almak güç değildi. Fakat bunları uçurmak için pilot ve teknisyen elemenlar lâzımdı. Binaenaleyh tayare alınmazdan evvel tayyareci ve makinist yetiştirmek icap ediyordu. Bu maksatla ordudan gönüllü olarak eşhas aranmış ve ve Balkan Harbi’nden biraz evvel 1327(1911) senesinde ilk Türk Tayyareciliği kadrosu teşkil edilmiştir.

Talpler tayyareci ve makinist olarak iki kısım üzerine tertip edilmiş, kara ordusundan pilot, makinistlik için de deniz ordusundan –mesleklerinin münasebeti dolayısile- deniz makinesubayları tercih olunmuştur. Ve bunlar Fransa ve İngiltere’ye tahsil maksadile gönderilmişlerdir.

            İlk giden tayyareciler... ..

            Bunlardan ilk gidenler gittikleri memleketlerde tayyareciliği mehmaemken öğrenerek dönmüşler ve bu makastla da İngiltere ve Fransa’dan dört beş tayyare satın alınmıştır.Bu tayyarelerin cinsleri: Bleriot ve Bristol’dır.

Balkan Harbi’nde Türk Tayyareciliği

Tayyare İstasyon Komutanlığı

Birinci Büyük Harp’te Türk Ordusu Tayyareciliği

Birinci Umumi Harp Mütareke Devri

İstanbul Tayyare İstasyonu

Erzurum Tayyare İstasyonu