Hayat *

-... .. Kuantum fiziği bu metin boyunca zaman zaman, doğrudan ya da dolaylı olarak etkisini sürdüreceğinden, aşina olmayan okuyucum için biraz didaktik* de olsa kendimce bir giriş yapmay uygun gördüm. Atom-altı dünya, bize evrenin doğasını ve gizemini anlatabilecek tek alan olduğu için oradan başlayacağım.

-Modern fiziğe göre, atom-altı düzeyde madde belirli yerlerde kesin bir biçimde varolmaz., “varolma eğilimi” gösterir. Keza, atomik olaylar da belirli zamanlarda ve belirli şekillerde kesin bir biçimde oluşmaz, “oluşma eğilimi” gösterirler. Dolayısıyla, atom-altı parçacıkların kendi başlarına hiçbir anlamı yoktur. Ancak, gözlemlenebilir nitelikteki süreçlerle olan bağlantıları içinde anlaşılabilirler. Niels Bohr’un sözleriyle, “İzole edilmiş madde parçacıkları sadece soyutlamalardır. Özellikleri, ancak diğer sistemlerle olan etkileşimleri içinde tanımlanabilir ve gözlemlenebilir.” Bu nedenle, atom-altı parçacıklar”şeyler” değil, şeyler arasındaki bağlantılardır ve bu böyle süürüp gider. Kuantum mekaniğinde gözlemler hiçbir zaman “şeyler”le sonuçlanmaz, sürekli bağlantılar ağıyla karşılaşıp durursunuz. İşte bu nedenledir ki çağdaş fizik bize evrenin tek bir bütün olduğunu anlatır. Bu durum, bir bakıma, Sokrat öncesi bir Antik Yunan kavramı olan  “varlığın birliği” fikrini çağdaş bir yolla destekler ve bu yer ve zaman belirsizliği, olaylar arasında neden-sonuç ilişkileri oluşturmayı anlamsız kılar. John Stuart Bell’in de ifade ettiği giibi “Yerel nedenler diye bir şey yoktur.” Onların bize yerel görünmesinin temelinde, bütünün  bir parçasını onun tümü olarak algılama yanılgısı yatar ve bu yanılgı aslında birazdan tartışmaya açmak istediğim şartlandırılmalarımızın ürünüdür. James Gleick’in ifade ettiği gibi , “Kaos’un çağdaş düzeyde ele alınarak incelenmesine 1960’lı yıllarda başlandığında.... Girdilerdeki küçük küçük farklar çıktıklarında yerlerini hızla, akıl almayacak büyüklükteki farklara bırakabildiği görülmüştü... Mesela, hava söz konusu olduğunda, bu olgu, yarı şaka yarı ciddi Kelebek Etkisi – bugün Beijing’de kanatlarını çırpan bir
kelebeğin havada oluşturduğu dalgaların gelecek ay New York’ta fırtına sistemlerine dönüşmesi kavramı- olarak ifade edilmektedir..

*didaktik: Bilgi vermek için yazılan bütün edebiyat eserleri 

*Hayat & Engin Geçtan