Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet *

            İslâmiyetle 9. yüzyılda tanışan Türkler, kendi devlet anlayışlarını İslâm dünyasına taşıdı. Böylece devlet ve hukuk kavramlarında, bağımsız sivil otorite ve onun kanun koyucu gücü lehine büyük bir değışıklık ortaya çıktı. Şeriât ile yan yana bir sivil hukuk alanı gelişti. 11.yüzyıldaEL- Mâverdi ve Ebu Mansur el Bağdadî başta, büyük fakihler  İslâm toplumlarında bu ayırımın gerekliliği üzerine yazdılar.

            Osmanlı Devleti bu geleneğin bir parçasıydı. Yaygın popüler kanının aksine, her devlet gibi başlangıçta belli bir kalıpla kurulmuş, çöküşüne dek de bu kalıba harfiyen uymuş değildi. Halil İnalcık, Osmanlı tarihinin geçmişe uzanan köklerini de göz ardı etmeden, 600 yıl boyunca devlet ve İslâmiyet arasındaki değişken ilişkinin bir bölümünü bu kitapta sunuyor.

Kutadgu Bilig’dekı devlet anlayışından  başlayarak, Uc’larda bir yanda gâzî beylerle, bir yandan dervişlerle başlayan kuruluş öyküsünü anlatıyor. Devlet kurumsallaştıkça Uc’ların gâzîlerin önemlerini kaybedişini, bu arada yeni kurumların ve anlayışların yükselişini gözler önüne seriyor. Fatih Kanunnamesi'yle örfün  hukuk alanına resmen girişinin, ulemanın devlet yapısındaki diğer unsurlardan giderek ayrışmasının uzun zamana yayılmış öyküsünü ayrıntılarla sunuyor. 17. Yüzyılda Avrupa’daki tasfiyeci akımlarla aynı sıralarda ortaya çıkan selefi Kadızâdelerin hem toplum hem de devlet İslâmiyet üzerindeki etkilerini mercek altına alıyor. 18. Yüzyılda başlayan Batılılaşma eksenli modernleşme hareketinin Cumhuriyet’in kuruluşuna dek uzanan seyrini takıp ediyor. Osmanlıların kuruluş yıllarından beri süren Hristiyanlık-İslâm tartışmalarını bu çerçevede ele alıyor. … ..

… ..

Din ve Devlet

Orta Asya Karahanlı Devlet Geleneği

Osmanlı Uc Toplumunda İslâm

Osman Gazî, Uc Toplumu ve Kültürü

Osmanlı Ucunda Ahîler, Fakılar, Kalenderî Dervişler

Padişahlık Dönemi: Şeriat ve Kanun 

Orf’î_Sultanî Hukuk (Kanûn) ve Kanûnnameler

Kalenderiler ve Devlet: Otman Baba ve Fâtih Sultan Mehmet

Halifelik

On Yedinci Yüzyılda Din Hareketler

Şeriat ve Tasavvuf, Medrese ve Tekke

Kadızâdeler, Bıd’atlara Karşı Tasfiyeci (Puritanist) Vaizler ve Tarikat Erbabı “Zındıklar”

Tanzimat ve Meşrutiyet Donemi (183-1918), Batılılaşma

Batılılaşma ve Laikleşmenin Tarhı Kökenleri

Atatürkçü Düşüncenim Kaynağı Olarak 1890-1914 Türk Aydınlanma Çağı: Garpçılar

 

İslâm Hristiyanlık Tartışmaların (1354-1662)

Orhan (1324-1362) Zamanında İslâm-Hristiyanlık Tartışmaları

Osmanlı Tasavvufu Floransa: Geniston Pletho

Papa II. Pius’un Fatih’e Mektubu: Epistola Ad Mahomatem

Kanuni Sultan Süleyman ve Martın Luther

Köprülü Fazıl Ahmet Paşa Döneminde  Bir Dini Tartışma (1662)

Osmanlı Tarıhınde İslâmıyet ve Devlet & Halıl Inalcık

 

1.Baskı Hazıran 2016

 Türkıye Iş Bankası Kültür Yayınları