Çanlar Kimin İçin Çalıyor*

 

… .. Kahramanlığın ve alçaklığın, yiğitliğin ve korkaklığın, görev duygusunun ve dönekliğin, adanmışlığın ve kaypaklığın, inançların ve kuramların, hayallerin ve gerçeklerin birbirine karıştığı insan kişiliklerine ilişkin sorular…

Halka ve aydına ilişkin sorular…

Dinsel inanca ve inançsızlığa ilişkin sorular…

Yaşamın (“şimdi”nin) biricikliğine ve geçiciliğine ilişkin sorular…

Aşka ilişkin sorular…

Tüm bu sorular yumağının Hemingway, “Halk Cephesi” içinde birleşmeyi başaran İspanyol solunun 16 Şubat 1936’da seçimleri kazanması sonrası başlayan 1939’da fasitlerin zaferiyle sonuçlanan İspanyol İç Savaşının süreçlerini irdeliyor.

“Çanlar Kimin İçin Çalıyor?” (tüyler ürpertici acımasızlıkta) bir iç savaş romanı gibi, (şiirsel güzellikte betimleriyle) bir aşk romanı gibi, (akıcı kurgusuyla) bir serüven romanı gibi ya da (Yaşamın anlamını sorgulayan felsefi bir roman gibi okunabilir. 

Doğru olanı, öyle sanıyorum ki, bütün bunların toplamıdır…

Heminway’e modern dünya edebiyatındaki özgün yerini kazandıran bu özelliği olsa gerek:

İnsana ve modern zamanlara ilişkin temel sorunları çağdaş roman sanatına özgü ustalıklarla kaynaştırarak yansıtmayı başarmak…    Ataol Behramoğlu

… ..

Bu Anselmo iyi bir kılavuzdu, dağlarda dolaşmasına diyecek yoktu. Robert Jordan da kendine göre iyi bir yürüyüşçüydü; ama gün doğumundan beri ardına takıldığı bu adamın, kendisini yürüyüş konusunda rahatlıkla katlayıp bir yana koyabileceğini anlamıştı. Robert Jordan bu adama her konuda güveniyordu. Daha onun düşüncesini sınama olanağı bulamamıştı, ayrıca bir yerde adamın düşünceleri

kendisini ilgilendiren konuydu. Hayır, derdi Anselmo değildi; köprü sorunu da başka sorunlardan daha zor değildi; Akla gelebilecek her türlü köprüyü nasıl havaya uçuracağını çok iyi biliyordu Robert Jordan; her boyutta, her yapıda köprüyü uçurabilirdi. Bu köprü, Anselmo’nun anlattığının iki katı bile olabilirdi.1933’de yaya olarak çıktığı bir gezide La Granja’ya giderken üzerinden geçtiğini anımsıyordu. Ayrıca önceki gece, Escorial dışındaki evin üst katındaki bir odada Golz da ona, kimi bilgiler okumuştu. Orda belirttiğinin iki katı bile olsa, onu havaya uçuracak kadar patlayıcı ve malzeme vardı. sırt çantalarında.

Golz, “Köprüyü uçurmak bir işe yaramaz” demişti. Usturayla kazınmış, yara izleri buluna kafasının üstündeki lambanın ışığında, bir kalemle kocaman haritayı gösteriyordu. “Anlıyor musun?”

“Evet, anlıyorum.”

“Kesinlikle hiç işe yaramaz. Köprüyü uçurmak başarısızlıktır.”

“Evet Yoldaş General.”

“Saldırı için kararlaştırılmış zaman uygun olarak, tam saatinde köprüyü uçurmaktır önemli olan. Anlıyorsun bunu değil mi? Bu işi gereğince yapmak da sana kalımış bir şey.”

Golz kaleme bakmış, sonra kalemle dişlerine vurmuştu.

Robert Jordan bir şey söylememişti.

Robert’e bakıp başını sallayan Golz, konuşmayı sürdürmüştü:

“Bu işin nasıl yapılacağına gelince , o senin sorunun.”

Şimdi elindeki kalemi haritanın üzerine vuruyordu. “İşte benim yapmam gereken bu. Yapamadığımız da bu.”

“Niçin Yoldaş General?”

“Niçin mi!” demişti Golz öfkeyle. “Bir sürü saldırı gördün, yine de niçin diye soruyorsun. Emirlerimin değişmeyeceğinin garantisi mi var? Saldırının kaldırılmadığını kim garanti edecek? Saldırının ertelenmediğinin garantisi mi var? Başlaması gerektiği zamansa altı saat içinde başlayacağının garantisi mi var? Bir saldırı, olması gerektiği gibi oldu mu hiç?...

… ..

“Peki köprü ne zaman havaya uçurulacak?” diye sormuştu Robert Jordan.

… ..

*Çanlar Kimin İçin Çalıyor  &  Ernest Hemingway

Bilgi Yayınevi

Orijinal adı: For who the Bell Tolls

Türkçesi: Erol Mutlu 

1.Basım: 2006

İspanya İç Savaşı - Vikipedi (wikipedia.org)

İspanya İç Savaşı - Vikipedi (wikipedia.org)

İspanya İç Savaşı (İspanyolca: Guerra Civil Española), 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

Savaş, İkinci İspanya Cumhuriyeti’nin –Başkan Manuel Azaña liderliğindeki– seçili hükûmetine bağlı José Sanjurjo komutası altındaki İspanyol Cumhuriyetçi Ordusu’nun bir grup generalinin pronunciamento’sundan (muhalefeti ilan etmesinden) sonra başladı. İsyankar darbe, İspanya Özerk Haklar Konfederasyonu, dindar-muhafazakâr Carlistler ve faşist Falanjistlerin dahil de olduğu bazı gruplar tarafından desteklendi.

Darbe Fas, Pamplona, Valladolid, Cádiz, Cordova ve Sevilla’daki askerî birlikler tarafından desteklendi. Ancak, önemli şehirlerde isyan eden birlikler (Madrid, Barselona, Valensiya, Bilbao ve Malaga vs.) amaçlarına ulaşamadılar ve hükûmet kontrolü altında kaldılar. Böylece İspanya, askerî ve politik anlamda ikiye ayrıldı. General Francisco Franco tarafından liderlik edilen Milliyetçiler ve Cumhuriyetçi hükûmet, ülkenin kontrolü için savaşıyorlardı. Sovyetler Birliği ve Meksika (diplomatik olarak), Cumhuriyetçilere yardım için araya girerken; Nazi Almanyası ve Faşist İtalya, Milliyetçilere asker ve cephane yardımında bulunuyordu. Nazi Almanyası ayrıca hava desteği de sağlıyordu. İngiltere ve Fransa ise iç savaşa müdahale etmemişlerdir.

1937’de Milliyetçiler güney ve batıdaki kalelerinden İspanya’nın kuzey kıyı şeridinin çoğunu ele geçirdiler. Savaşın çoğunda Madrid’i ve Madrid’in güney ve batıdaki alanlarını kuşattılar. 1938 ve 1939’da Katalonya’nın çoğunu ele geçirince savaş Milliyetçilerin zaferiyle ve binlerce solcu İspanyol'un sürgüne gönderilmesiyle sona erdi. Sürgüne gönderilenlerin çoğu Fransa’daki mülteci kamplarına gitti. Savaştan sonraki süreçte General Francisco Franco önderliğinde faşist bir diktatörlük kuruldu ve bütün sol partiler Franco rejimi yapısı içinde tasfiye edildi. Savaş, İspanyol toplumunun uzun süreden beri çözemediği toplumsal sorunları su yüzüne çıkartmış, bu anlamda iç savaş sırasında her iki tarafın da kontrolü altındaki bölgelerde hukuk dışı uygulamalar yaşanmıştır.