GLASNOST Asıl Neyi İstiyorum? *

Eski Sovyetler Birliği Kominist Partisi (SBKP) Merkez komitesi Genel Sekreteri Mihail Sergeyeviç Gorbaçov sadece kendi ülkesinde değil aynı zamanda dünyada iz bırakan değişim hareketinin öyküsünü anlatan kitap 199 sayfa. Birinci baskısı Aralık 1987 tarihli olan anlatılan döneme ilişkin sorunları ve çözümlerin günümüze yansıttığı çözüm önerilerini bulmak mümkün mü? Kitap; bu bakımdan da incelenmeyi hakediyor.

Günümüzde, ülkeler ve toplumlar arasındaki gelir paylaşımı ve buna bağlı olarak yaşam kalitesindeki uçurumların ortaya çıkardığı sorunların çözümünün mümkün olabileceğini göz ardı etmemeliyiz.

-Gorbaçov “Glasnost ve Perestroika” ile çıktığı yolculukta genel anlamda başarılı olduğu ifade edilebiliyorsa; günümüz sorunları için de ümit olduğunu söylebiliriz. İnsanlık bunu başarmak zorunda...

Sivil ve asker karar makamlarında yer alanları ya da alacakların okumaları gerekir. Kitapta anlatılanlar yakın tarihimizin arka planını aydınlattığı kadar geleceğe ilişkin derslerle de dolu. ... ..

Eski Avusturya Başbakanı Bruno Kreisky’nin önsözünden... 

-... .. “barışın temeli olarak diyalog” konulu Roma Kongresi’nde, zirve toplantılarına taraf olanların inandırıcılıklarının büyük önem taşıdığını ve Genel Sekreter Gorbaçov’un bu bağlamda sözüne güvenilir bir kişi olarak görülebileceğini söylemiştim. On yıllardan beri hâlâ bugün de kominizm ve komünist partilerin pratiğiyle büyük fikir ayrılıkları içinde olmama rağmen, onun konuşmaları ve açıklamalarına dayanarak ileri sürmüştüm.  ... .. politika alanında nesnel faktörler kadar öznel faktörlerin de önemsenmesi gerektiğini öğrendim.

-... .. Mihail Gorbaçov ... .. sadece açıklıklarından ötürü olağanüstü ilginç bulduğum iç politik ifadeler kullanmıyor, aynı zamanda da Sovyetler Birliği’nde bir reforma ihtiyaç duyulduğunu gösteriyor.  ... ..  Gorbaçov bu görevleri ancak Sovyetler Birliği’nin silahlanma yarışının mali yükünden kurtulması halinde yerine getirebilir. ... ..

-... .. Günümüzde Avrupa’nın hiçbir yerinde bir savaş olasılığı gözükmüyor. Gençliğimde durum farklıydı. Almanta ve Fransa’nın savaşmaları kaçınılmaz gözüküyordu, nitekim II. Dünya Savaşı patlak verdi. On yıl önce Helsinki’de doruk noktasına ulaşan yumuşam (detant) politikası, için i,çin yanan kriz ateşni söndürdü. Berlin çevresinde uzun zamandan beri durum sakin, Avrupa’yı bir baştan bir başa bölen sınır çizgisi daha da
saydamlaştı. Doğu-Batı arasınbdaki ilişkiler düzeldi. ... .. hâlâ birçok şey ... .. gerçekleştirilmeyi bekliyor. Bunlar üzerinde daha fazla çalışılmalı. Kıtamızda iç istikrar açısından iyi bir noktaya varıldığı söylenebilir. Tam da bu nedenle, bu kıtanın bugün son derece teklikeli dev silah depolarına sahip olması ve gerek NATO, gerekse Varşova Paktı’nda milyonlarca askerin silah altında bulundurulması, büyük bir çelişkidir, ... ..

-... .. Eğer Mihail Gorbaçov bir yapı değişikliğinin gerekirliğinden söz ediyorsa, unutmayalım ki bu tür problemler Batının demokratik devletlerinde de vardır. ... ..

-Bu tür bir askeri kutuplaşma, birçok demokratik devleti askeri paktlara girmeye zorluyor. ... .. Ben şu anki durumu, ABD ce SSCB’nin yeni ilişkiler kurmaları için bir şans olarak görüyorum. ... .. Zamanın bize sunduğu şansı kaçırmayalım. ... ..

M.Ali Birand’ın önsözünden...

-Batının en bağnaz tutucu yazarları dahi Gorbaçov’un, Sovyetler Birliği’nin “çağı yakalayabilmesi için” son şansı olduğunu kabul ederler.

-Gorbaçov, askeri bölüm hariç, çağın gerisinde kalma noktasına gelen Sovyetler Birliği’ni devraldı. ... .. ekonomisi tıkanma aşamasında, teknolojide tam bir duraklama... .. işlemeyen bürokrasi çarkı... ..

-Bundan dolayı temel amacı, perestroika (yeniden düzenleme) ile Sovyetler Birliği’ni her yönden sarsmak, adeta kendine getirip gerçek bir süper güç durumuna sokmak. Glasnost aracılığıyla halka yansıtılan peresttttroikenın ilkeleri şunlar:

-Ekonomide aşırı merkeziyetçiliği değiştirmel, ... ..

-... .. bu liberalleşme akımını kültür, sanat ve sosyal alanlara da uygulayarak entelektüellerin ve giderek toplumun son derece önemli aktif katkısını sağlayabilmek...

-Dış ilişkilerde ve özellikle de silahsızlanma konularında bugüne kadar hiçbir Sovyet liderinin cesaret edemeyeceği adımlar atarak o alandaki tıkanıklıkları da açabilmek ...

-... ..

-Batı dünyasının da gözleri Sovyetler Birliği’ne çevrilmiş durumda, orada da ikiye bölünmüşlük var. Bir bölümü “Güçlenecek bir Sovyetler Birliği bizim için daha büyük bir tehlike olur” diyerek Gorbaçov’un başarısızlığını istiyor, bekliyor, hatta engeller çıkararak etkilemeye çalışıyor. Bir diğer bölüm ise, elinde böylesine büyük bir sileh gücü olan ülkenin diğer alanlarda geri kalması durumunda, dünya barışı açıından da tehlike oluşturabileceği görüşünde. Bunlar, zenginleşen, istikrarlı toplumların risk almayacağı varsayımından hareketle Gorbaçov’un başarılı olmasını diliyorlar.

-Gorbaçov’un Sovyet sistemini değiştirmeye veya kapitalist sistemin bir değişik şeklini uygulamaya niyeti yok. Niyeti kominist rejimin işlerliğini artırabilmek,... ..

-Dünya dengelerine baktığımız zaman, iki güç arasındaki frkın biri lehine büyüdüğü oranda, tehlikelerin doğduğunu görüyoruz. Kendini çok güçlü hisseden taraf, fırsattan yararlanıp rakibine öldürücü darbe indirmeye heceslenebildiği gibi, giderek zayıfladığını hisseden tafaf da aynı şekilde son bir darbe ile ileri sıçrama heceslerine kapılabiliyor.

-Hangi yönden bakılırsa bakılsın, Gorbaçov’un başarılı olması, istikrar içinde bir Sovyetler Birliği yaratacağı için dünya barışına olumlu katkı yaratacaktır.  Gorbaçov’un başarısızlığı, bir süper gücün çalkantılara yuvarlanması gibi son derece tehlikelibir süreci başlatabilir. ... ..  dengelerin çok fazla bozulması, kimsenin, hele bizim gibi iki dev arasında kalacak konumdaki bir komşu ülkenin yararına olmaz.

Yayına hazırlayann notu

-... .. Gorbaçov, 1985’te Merkez Komitesi Genel Sekreterliği koltuğuna oturduğu andan itibaren, Sovyetler Birliği’nin 70 yılını temsil eden liderlerdeb farklı bir kişilik olarak dikkatleri üzerinde topladı.

-Önce, dünyayı 2000 yılına kadar tüm nükleer silahlardan arındırma planını ortaya attı, ... .. Cenevre’den Reykjavik’e, oradan da Washington zirvesine uzanan çizgiye damgasını vurdu. ... ..  ve dünya “dehşet dengesi”nden bir adım uzaklaşmanın mutluluğunu ve şaşkınlığını bir arada yaşıyor.

-Gorbaçov, ne Stalin’den, ne Kruçev’den ne Brejnev’den, ne kısa iktidar döneminde Andropov ve Çernenko’dan duyulmayan yapyeni kavramlarla da ortaya çıktı.Sovyet politikasının, Sovyetler Birliği’nin geleceğinin iki tılsımlı sözcüğünü tüm insanlığın zihnine çaktı: Glasnost ve perestroika.

-... .. Açıklık anlamına gelen glasnost ile yeniden yapılanma demek olan perestroika, Sovyetler Birliğinin tasatrlanan yeni çehresinin iki basit tanımı haline geldi.

-... .. “Glasnost” diyor Mihail Gorbaçov, “çılgınca bir özgürlük değildir. Hata ve eksikliklerimizin eleştirisi demektir. Ama sosyalizm ve sosyalist değerlerimizin gömülmesi anlamına da gelmez.

-“Glasnost”u ve “asıl neyi istediğini” böyle açıklıyor. Sovyet liderinin konuşmalarının açıklamalarının ve kendisiyle yapılan söyleşilerin bir derlemesi olan bu kitap, bu katıksız koministin Sovyetler Birliği’ni kapitalizme geri döndürmeyi hiç dülşünmediğini, ama bu dev ülkenin çehresini değiştirmeye adamakıllı niyetlendiğini ortaya koyuyor. ... ..

“Yeni Düşünce”nin Aynasında Silahlanma ve Silahsızlanma

Toplumda ve Ekonomide “Yeniden Yapılanma”

Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler

*GLASNOST Asıl Neyi İstiyorum? – Mihail Gorbaçov