Biruni *

 

… ..Biruni tam adı Abu’l-Reyhan Muhammed Bin Ahmed El-Biruni El-Harezmi, sadece Türk ve İslam dünyasının değil, dünyanın en büyük bilim adamlarından biri sayılmaktadır. Yaşadığı çağa damgasını vurup “Biruni Asrı” denmesine sebep olan zeka harikası bilgin 15 Eylül 973 tarihinde Ceyhun Nehri kıyısındaki Hive kasabasında doğmuştur.

Batı dillerinde adı “Alberuni” veya “Aliboron” olarak geçer. Gökbilim, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınır.

Biruni hastalıkları tedavi konusunda değerli bir uzmandı. Yunan ve Hint tıbbını incelemiş,, Sultan Mesut’un gözünü tedavi etmişti. Otların hangisinin hangi derde deva ve şifa olduğunu çok iyi bilirdi. Eczacılıkla doktorluğun sınırlarını çizmiş, ilaçların yan etkilerinden bahsetmiştir. 

Biruni; cebir, geometri ve coğrafya konularında bile o konuyla ilgili bir ayet zikretmiş, ayette bahsi geçen konunun yorumlarını yapmış, ilimle dini birleştirmiş, fenni ilimlerle ilahi bilgilere daha iyi nüfuz edileceğini söylemiştir. 

Son eseri olan Kitabü’s Saydele fi’t Tıb’bı yazdığında yaklaşık 77 yaşında idi. Üstad diye yad edilen yalnız İslam aleminin değil, tüm dünyada çağının en büyük bilgini olan Biruni, 1051 yılında Gazne’de hayata gözlerini yumdu.

… ..

Kısaca Biruni Kuralı

Onun tabiat ilimleriyle yakından ilgilenmesi , Allah'ın ayetlerini anlamak, kainatın yapı ve

düzeninden Allah’a ulaşmak, O’nu yüceltmek gayesine yönelikti.

Eserlerinde çok defa kur’an-ı Kerim’in ayetlerine başvurur, onların çeşitli ilimler açısından

yorumlanmasını amaçlardır. Kur’an’a hayranlığını her vesileyle dile getirirdi. İlmî kaynaklara

dayanma, deney ve tecrübeyle ispat etme şartını ilk defa o ileri sürdü.

İbni Sina’yla yaptığı karşılıklı yazışmalarındaki ilmî metot ve yorumları , günümüzde yazılmış gibi tazeliğini

halen korumaktadır. “Tahkik ve Kanuni Mesudi” adlı eserleriyle trigonometri konusunda bugünkü ilmî seviyeye ta o günden ulaştığı açıkça görülür. Bu eser astronomi

alanında zengin ve ciddi bir araştırma abidesi olarak tarihe mâl olmuştur. İlmiyle dine hizmetten

mutluluk duymaktadır.

Gazne’de kıbleyi tam olarak tespit etmesi ve kıblenin tayini için geliştirdiği matematik yöntemi

dolayısıyla kıyamet günü Rabbi’nden sevap ummaktadır. Ayın, güneşin tutulması anında ulaşan hadiseler üzerine üzerine verdiği bilgi ve yaptığı rasatlarda, çağdaş tespitlere uygun

neticeler elde etti.

Bu çalışmalarıyla yer ölçüsü ilminin temellerini sekiz asır önce attı. Israrlı çabaları sonunda yerin

çapını ölçmeyi başardı. Dünyanın çapını ölçmeyi başardı. Dünyanın çapının ölçülmesiyle ilgili görüşü, günümüz matematik

ölçülerine tıpatıp uymaktadır. Avrupa’da buna Biruni Kuralı denmektedir.

Newton ve Fransız Piscard, yaptıkları hesaplama sonucu Ekvator’u 225000 mil olarak

bulmuşlardır. Halbuki bu ölçüyü, Biruni, onlardan tam 700 yıl önce Pakistan’da bulmuştu…. ..

Biruni, hastalıkları tedavi konusunda değerli bir uzmandı. Yunan ve Hint tıbbını incelemiş, … ..

… ..

*Biruni & Ali Kuzu

Kırmızı Kedi Yayınevi

Birinci Basım: Nisan 2022, İstanbul