İmparatorluk çökerken*

-Osmanlılar’daki gerilemenin nedenleri ise Batı’da yaşanan bilim ve teknolojideki, savaş sanatlarındaki, ticaret ve devlet yönetimindeki hızlı ilerlemelere ayak uyduramamış olmasıyla ....

-Türk liderler, bu durumun farkındaydılar ve sorunun çözümüne yönelik .... düşünceler .... kurumsal engeller, .... hukuk ve edebiyat engellerine çarparak kırıldı. Yeniliklere ayak

uyduramayan Osmanlı İmparatorluğu ....

-XX. yy başlarında, azınlıkların ve yabancıların mali konularda ağırlıkları çok fazlaydı. 1912 yılındaki bir listede yer alan isimlerden tespit edilebildiğine göre, İstanbul’daki kırk özel bankacıdan on ikisi Ermeni, on ikisi Musevi ve beşi Levanten ya da Avrupalı idi. Yine başka bir listede, İstanbul’daki otu dört borsacıdan on sekizi Rum, altısı Musevi, beşi Ermeni idi ve bunların arasında hiç Türk yer almıyordu.

-Ermeniler, Rumlar ve Türk Musevileri’ni komşularından ayıran yanlızca dinleri değil, dilleriydi de. Arapçanın konuşulduğu ülkelerde en azından böyle bir ayırım yoktu. Museviler ve Hristiyanlar komşularıyla aynı dili, Arapça’yı, konuşuyorlardı.

-İlk olarak 1854 yılında Londra’dan yüzde altı faizla beş milyon sterlin borç alındı; sonraki yıllarda yüzde dört faizle beş mi,lyon sterlin borç alındı. .... 1854-1847 yılları arasında borçların nominal toplamı iki yüz milyon sterline ulaştı.

- ... sonuçta 6 Ekim 1875 tarihinde Osmanlı devleti anapara ve faizleri öedyemez hale geldi ve ekonomisi çöktü. .... 20 Aralık 1881 fermanıyla ....  “Kamu Borçlarını İdare Heyeti” (Düyunu Umumiye İdaresi) kuruldu .... Duyunu Ümumiye İdaresi’nde 1911 yılında 8931 kişi çalışıyordu. Bu sayı, Osmanlı Maliye Nazırlığı’nda çalışanların sayısından çoktu.

-1853 yılında inşa edilen Dolmabahçe Sarayı ....

Ortadoğu – Bernard Lewis*